O zawodzie instruktora fitness i trenera personalnego w kontekście regulacji prawnych, wyboru placówek szkoleniowych i rozwoju kompetencji rozmawiamy z Natalią Lotko- Wołoszyk. Natalia jest odpowiedzialna za zarządzanie Akademią Zdrofit. Akademia oferuje szkolenia dla trenerów i instruktorów oraz warsztaty i webinary dla osób zainteresowanych zdrowym stylem życia.
Jak wygląda sytuacja, jeśli chodzi o regulacje prawne dotyczące trenerów personalnych i instruktorów fitness w Polsce i na świecie?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Od wejścia w życie ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1133 z późn. zm.) zawód instruktora rekreacji ruchowej przestał być regulowany od 16 października 2010 r.
Nie istnieją przepisy dotyczące zasad, warunków i trybu uzyskiwania uprawnień instruktora rekreacji ruchowej ani określające, do czego uprawniony jest instruktor rekreacji ruchowej. Taka sytuacja powoduje, że nie można weryfikować odpowiedniego przygotowania instruktorów i trenerów personalnych do wykonywania zawodu w odniesieniu do regulacji prawnych.
Obie profesje należą do grupy zawodów, których wykonywanie nie jest uzależnione od posiadania konkretnego wykształcenia czy uzyskania oceny pozytywnej na państwowym egzaminie. Taki stan rzeczy ma również znaczenie, jeśli chodzi o kształtowanie sytuacji na rynku. Uwolnienie zawodów naturalnie powoduje wzrost liczby specjalistów wykonujących daną profesję, a większa konkurencja wymusza również zwiększenie jakości świadczonych usług i konieczność walki o klienta. Z każdym rokiem wśród klientów wzrasta świadomość roli usług świadczonych przez trenerów i instruktorów, co jest dobrym prognostykiem dla konieczności dbania o jakość i odpowiednie przygotowanie do wykonywania zawodu albo rozwoju w profesji trenerów i instruktorów fitness.
Jak można przeczytać na stronie Ministerstwa Sportu i Turystyki*, od 2013 r. nie przeprowadza się już prawnej procedury uznawania zagranicznych dokumentów potwierdzających posiadanie uprawnień do prowadzenia zajęć w sporcie jako trener lub instruktor (zarówno z krajów UE jak i pozostałych krajów świata). O zatrudnieniu takiej osoby decyduje wyłącznie pracodawca.
To oznacza, że przyszły pracodawca, tym bardziej powinien wnikliwie analizować certyfikaty oraz kompetencje swoich trenerów, jeśli zależy mu na bezpieczeństwie i jakości świadczonych usług.
Natomiast osoba, która marzy, aby zostać w Polsce trenerem lub instruktorem powinna świadomie wybrać placówkę, której powierzy swoją przyszłą edukację. Szkoleń i kursów instruktora fitness i trenera personalnego jest w Polsce bardzo dużo. Przyszli kursanci mają do wyboru kursy stacjonarne lub online, w różnym wymiarze godzin.
Pamiętajmy, że osoby, które zapisują się na szkolenie, są na różnych poziomach świadomości treningowej, poziomie wytrenowania i wiedzy, w jaki sposób pracować z podopiecznym w klubie fitness, czy na sali jako instruktor fitness. Wymaga to świadomości w wyborze, co będzie dobre, aby przygotować fundamenty do pracy z drugim człowiekiem.
Zdajemy sobie sprawę, jak bardzo może czuć się zagubiona osoba, która jest na początku drogi i staje przed wyborem szkoły, w której chce zrobić kursy. Często spotykamy się z zapytaniami: „ Czy muszę mieć już jakieś kwalifikacje, aby zacząć ten kurs?”, „ Co daje certyfikacja/akredytacja naszej placówki?”. Odpowiadamy na wszystkie pojawiające się wątpliwości, gdyż zdajemy sobie sprawę, że prawne regulacje zawodu trenera nie są ciągle jasne i oczywiste dla wszystkich. Warto wiedzieć, że w Polsce programy kursów trenera personalnego, instruktora fitness nie są w żaden sposób weryfikowane przez Ministerstwo Sportu. Podobnie wygląda to w innych krajach UE, ponieważ kraje UE chcą dać dostęp do szerokiej dostępności do tego zawodu, aby walczyć m.in. z otyłością.
Co jest zatem kluczowe, jeśli chodzi o dobre przygotowanie do pracy w zawodzie trenera personalnego? Jaki rodzaj edukacji, certyfikacji, kursów doszkalających powinien dobrze zabezpieczyć kandydata do pracy z klientami?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Przy wyborze kursów należy sugerować się kadrą szkoleniowców. W końcu to właśnie oni są ekspertami, którzy mają podzielić się swoją wiedzą w tym zawodzie. Bardzo ważny jest także program szkoleń – co zawiera, jakie ma moduły – czy na przykład ma istotne podstawy, takie jak moduł z anatomii, fizjologii wysiłku? Ważne, aby zwrócić uwagę na ilość godzin całego kursu, ile tak naprawdę nauki oferuje dana placówka szkoleniowa. Ile jednostek godzinowych – w tym, zarówno zajęć teoretycznych, jak i praktycznych? Czy warunkiem zaliczenia jest odbycie praktyk?
Opiekuję się Akademią Zdrofit i mam przyjemność bezpośredniego, często pierwszego kontaktu z naszym przyszłym kandydatem na szkolenie, czy kurs. Z doświadczenia mogę powiedzieć, że bardzo często pojawiają się pytania, wątpliwości: „ Czy ja się nadaję/ czy dam radę?” Podkreślam w odpowiedzi na takie pytanie, że jeśli ktoś ma serce do sportu i to jego pasja oraz czuje, że ten zawód pozwoli mu się realizować, to jak najbardziej kurs jest dla niego. O resztę zadbamy podczas szkoleń, a potem kluczową weryfikacją będzie egzamin końcowy i skuteczność w pozyskiwaniu i utrzymaniu klientów.
Pamiętajmy, że to zadaniem placówki szkoleniowej jest dobrać odpowiednią kadrę ekspertów, monitorować program kursów i w razie konieczności zmieniać i dostosowywać go do ewoluującego się rynku fitness. Ważne, aby kursanci podczas trwania kursu czuli się komfortowo, mieli pewność, że szkoleniowiec podzieli się z nimi swoją wiedzą, ale też swoimi doświadczeniami z pracy z podopiecznymi w klubie fitness. W naszej Akademii obecnie „duże kursy”, czyli kurs trenera personalnego, kurs instruktora fitness i kurs pilates prowadzimy stacjonarnie w największych miastach w Polsce. Nasz program przygotowuje do pracy, wymagamy karty praktyk od kursantów, aby zbierali doświadczenie. Każdy kurs kończy się egzaminem teoretycznym i praktycznym. Pamiętajmy, że kurs, tak naprawdę, jest początkiem drogi. Pierwszym fundamentem do dalszej kariery w tym zawodzie. Największym ryzykiem jest wpadnięcie w pułapkę myślenia typu „ Teraz to już wszystko wiem i nie muszę się dalej szkolić”. Placówki szkoleniowe oferują cały wachlarz szkoleń doszkalających, aby osoby z uprawnieniami trenera, czy instruktora mogły zacząć edukację
w wybranych przez siebie specjalizacjach i poszerzać swoją wiedzę i umiejętności. Ważne jest, aby nie tracić ciekawości do dalszej edukacji. Wiemy, że to zawody, w których zawsze można poszerzać zakres swojej wiedzy, szukać nowych rozwiązań i co najważniejsze być
na bieżąco z nowościami z rynku fitness.
Jakie rodzaje certyfikatów funkcjonują w Polsce i jakie jest ich rzeczywiste znaczenie w naszym kraju i na świecie?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Główne szkolenia w Akademii Zdrofit, czyli kursy instruktora fitness, instruktora pilates oraz trenera otrzymały międzynarodową akredytacje REPs. Co daje nam taka akredytacja? Szkolenie umożliwia rozszerzenie końcowego dyplomu o międzynarodową legitymację trenerską REPs Polska z poziomu trener personalny (EQF Level 4). Obejmuje on pracę z klientem indywidualnym, nieposiadającym zdiagnozowanych obciążeń chorobowych. Trener personalny tworzy programy treningowe dla wszystkich grup wiekowych i w każdym stopniu doświadczenia. Trener ściśle współpracuje z dietetykiem i fizjoterapeutą, biorąc pełną odpowiedzialność za prowadzenie swoich klientów.
Akredytacja oznacza sprawdzenie przez komisję REP’s czy dana placówka szkoleniowa spełnia wymogi ICREPs, tzn. czy posiada odpowiednią kadrę szkoleniową, materiały szkoleniowe, miejsca przeprowadzania kursów, w jaki sposób przeprowadza egzaminy – wszystko to, co ma bezpośredni wpływ na jakość pracy instruktora kończącego kurs w danej placówce.
Jeżeli placówka spełnia te wymogi, to otrzymuje akredytację, czyli swego rodzaju “certyfikat jakości” ICREPs. Posiadanie akredytacji REPs Polska jest potwierdzeniem, że prowadzone przez placówki szkolenia, a tym samym ukończone przez instruktorów kursy, spełniają światowe wymogi, a uzyskane dyplomy honorowane są we wszystkich krajach członkowskich. Kraje członkowskie REPs to: Australia, Kanada, Indie, Iran, Irlandia, Nowa Zelandia, Polska, Republika, Południowej Afryki, Hiszpania, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Stany Zjednoczone.
Czym powinien kierować się przyszły uczestnik szkoleń, jeśli chodzi o wybór kursów, żeby zdobyć gruntowne przygotowanie do wykonywania zawodu?
Podkreślę raz jeszcze, ogromnie znaczenie ma, kto będzie naszym nauczycielem. Komu powierzamy przekazanie swojej wiedzy i doświadczenia. Warto sprawdzić, jaki staż w tym zawodzie ma szkoleniowiec. Co oferuje nam dany kurs – jaki jest program, ile jest modułów, czego będę się tam uczyć i na ile dokładnie? Czy placówka wymaga sprawdzianu dla naszej wiedzy po zakończonym kursie w postaci egzaminów i na czym polegają te egzaminy? Czy jest to egzamin praktyczny, czy również teoretyczny? Czy wymagana jest karta praktyk uczestnika zajęć?
Ale pamiętajmy, taki kurs jest początkiem. Ma zasiać w nas ciekawość
do dalszej nauki. Wyzwolić w nas decyzję w czym chcemy się specjalizować. Później potrzebujemy nabierać już we własnym zakresie doświadczenia i praktyki, ale również dalszej edukacji i poszerzania swojej wiedzy. Będziemy pracować i odpowiadać za zdrowie i formę drugiej osoby, która nam zaufa i będzie liczyła, że ze swoim trenerem osiągnie wymarzony cel, czy podoła wyzwaniom.
Na początku potrzebna jest dyscyplina, chęci do nauki i poszerzania wiedzy, czytanie artykułów sportowych, książek, pasja do sportu i kursy, które pozwolą nam rozpocząć przygodę z tym zawodem. Doświadczenie przyjdzie z czasem.
Co jest najważniejsze dla Akademii Zdrofit, jeśli chodzi o opracowywanie szkoleń i kursów? W jaki sposób przygotowują one przyszłych trenerów, instruktorów do pracy? W czym się różnią od innych placówek na rynku polskim?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Akademia Zdrofit bardzo dba o dobór ekspertów. Chcemy, aby nasza placówka szkoleniowa kojarzona była z merytoryką, wiedzą, doświadczeniem szkoleniowców, dlatego współpracujemy ze sprawdzonymi, doświadczonymi nauczycielami, ekspertami w swoich dziedzinach. W tym celu również powołaliśmy Radę Programową, która ma czuwać nad standardami szkoleń i kursów oraz metodyką ich przeprowadzania. Niektórzy z naszych szkoleniowców mieli duży wpływ na kształtowanie polskiego rynku fitness, w tym również rynku szkoleniowego. Wśród nich są również wykładowcy akademiccy, twórcy wielu programów szkoleniowych dla instruktorów fitness i trenerów.
Jeśli chodzi o program kursów, to stawiamy na kursy obszerne, liczące po 120 godzin. Kurs trenera personalnego podzielony jest na kilka modułów jak np.: anatomia, fizjologia, podstawy teoretyczne treningu, rodzaje ćwiczeń, metody treningowe, stretching i potreningowa relaksacja, kontuzje, podstawy treningu funkcjonalnego, żywienie i suplementacja w treningu, adaptacje, planowanie, programowanie i przeprowadzanie treningu personalnego, a także marketing trenera personalnego. Stawiamy na standaryzację poziomu kursów w całej Polsce.
Kurs w Warszawie ma taki sam program, jak np. w Sopocie, Poznaniu, czy Łodzi. Każdy moduł prowadzi ekspert w swojej dziedzinie. Jeśli chodzi o kurs instruktora fitness, to składają się na niego cztery główne moduły: wzmacnianie, step i choreografia, body&mind
i anatomia. Podczas trwania kursów nasza placówka prosi o wypełnienie karty praktyk,
jako uczestnik grupowych zajęć fitness. Na kursie trenerskim jest to 10 godzina a na instruktorskim – 20. Kursanci uczestniczą w zajęciach fitness, zanim sami je poprowadzą, aby nabierali jak najwięcej praktyki. Nasi szkoleniowcy podczas kursu instruktora fitness jednogłośnie podkreślają, że ważne są zdobyte podczas szkolenia umiejętności, poukładanie wiedzy, ale również „wyskakanie” swoich godzin na sali fitness, co buduje doświadczenie, ale także technikę.
Kursy kończą się egzaminami. Egzamin teoretyczny jest online, jest to test wyboru w określonym czasie. Dotyczy wiedzy z anatomii i ze znajomości zawodu. Wynik egzaminów teoretycznych jest wysyłany po skończonym teście do kursanta, do naszej placówki i do REPs. Egzamin praktyczny natomiast jest zdawany stacjonarnie w klubie, w którym odbywał się kurs. Obecna jest komisja egzaminacyjna, w której skład wchodzą szkoleniowcy prowadzący kurs. Jeśli kursant zaliczy oba etapy egzaminu, otrzymuje certyfikaty w języku polskim i w języku angielskim.
Na tle innych szkół wyróżniają nas możliwości dotyczące pracy w zawodzie i potencjał rozwoju. Każda osoba, która ukończy nasze kursy, zda egzamin teoretyczny i praktyczny, a także dostarczy kartę praktyk ma możliwość wypełnienia testu kompetencji miękkich. Taki test jest później przekazywany do zespołu HR, które kontaktują się z absolwentem bezpośrednio i zapraszają do rozmowy kwalifikacyjnej na stanowisko instruktora zajęć grupowych lub trenera. Akademia Zdrofit jest częścią Benefit Systems Odział Fitness, do którego należy 170 klubów fitness na terenie Polski. To ogromny potencjał dla szukających pracy.
Na ile ważne dla klubów fitness i innych placówek zatrudniających trenerów i instruktorów ważne są ukończone szkolenia, dyplomy i certyfikaty? Na ile pracodawcy weryfikują to zatrudniając kadrę trenersko-instruktorską?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Praca trenera lub instruktora to praca z drugim człowiekiem, za co ponosimy odpowiedzialność – za jego bezpieczeństwo, częściowo również mamy wpływ na efekty, rezultaty ćwiczeń i dobre samopoczucie.
Każdy pracodawca sam odpowiada za weryfikację i dobór kadry. W naszych klubach stawiamy na bezpieczeństwo, jakość i doświadczenie członków zespołu, ale również dajemy szansę do rozpoczęcia kariery początkującym osobom. Podstawą jest weryfikacja umiejętności udokumentowanych certyfikatami, ale również sprawdzamy umiejętności praktyczne. Osoba, która chce rozpocząć pracę w jednej z sieci naszych klubów, zostaje zaproszona na rozmowę/ casting, gdzie bardzo często prowadzi fragment zajęć fitness,
aby manager fitness mógł zweryfikować jej rzeczywiste umiejętności. To właśnie managera fitness odpowiada za jakość, standardy prowadzenia zajęć i audytuje zajęcia prowadzone przez instruktorów.
Co stanowi największą szansę, jeśli chodzi o przyszłość zawodu trenera, a co może stanowić zagrożenie? Jakie zmiany i trendy zauważasz na szkoleniowym rynku polskim?
Natalia Lotko-Wołoszyk: – Zawód trenera w Polsce cały czas cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Widzimy to obserwując rosnącą z każdym kwartałem liczbę uczestników naszych kursów. Po pandemii ludzie zaczęli wracać do klubów fitness, aby realizować swoje treningi. Coraz więcej osób szuka swojego trenera lub wybiera zajęcia fitness, aby mieć profesjonalne wsparcie osoby, która będzie monitorowała ich rezultaty i pomagała w osiągnieciu określonych celów treningowych. Rosnąca liczba klubów również sprzyja rozwojowi w tym zawodzie.
Coraz więcej osób z innych branż zmienia zawód i zapisuje się na kursy. Od tego roku obserwujemy duży napływ kursantów z Ukrainy, którzy chcą spróbować swoich sił w tym zawodzie. Widzimy także ogromne zainteresowanie szkoleniami specjalistycznymi jak np.: “Techniki Oddechowe” z Piotrem Menciną, czy kurs “High Heels” z Patrykiem Rożnieckim. To właśnie w okresie letnim tego roku przeszkoliliśmy ponad 50 nowych Instruktorów High Heels, a jesienią wprowadziliśmy te zajęcia do klubów. Wieloletni i doświadczeni instruktorzy fitness, czy trenerzy szukają nowych bodźców do swojej edukacji.
Sama byłam ponad 12 lat instruktorem zajęć fitness i trenerem personalnym. Czułam ogromną odpowiedzialność, kiedy pracowałam z drugim człowiekiem, który mi ufał. Sama dla siebie i dla moich podopiecznych chciałam podnosić swoje umiejętności trenerskie. Chciałam dbać o jakość świadczonych przeze mnie usług. Należy pamiętać również o rosnącej konkurencji i popularności tego zawodu, więc warto dbać o swój wyróżnik/ specjalizacje w tym zawodzie.
Pamiętam zdanie z artykułu Patryka Tomaszewskiego i Tomasza Kostro, którzy są naszymi szkoleniowcami, którzy podkreślili, że jest to zawód z misją i ja się z tym absolutnie zgadzam. Nasze społeczeństwo ma również coraz większą świadomość zdrowego stylu życia, co mnie niezwykle cieszy i jest dobrym prognostykiem dla rynku fitness.
O autorce
Natalia Lotko – Wołoszyk – instruktor fitness i trener personalnym z 12-letnim doświadczeniem. Od 1,5 roku koordynuje działania Akademii Zdrofit. Ze sportem związana od dziecka – fitness, jazda konna, narty. Wierzy, że to sport kształtuje nasz charakter.
Źródła:
*https://www.gov.pl/web/sport/deregulacja-zawodu-instruktora-i-trenera
https://eose.org/ressource/ehfa-european-health-and-fitness-association/
https://repspolska.pl/akredytacja-placowek-szkoleniowych
Artykuł powstał przy współpracy z Akademią Zdrofit
Fot. Ania Powałowska-Górska
