Co piąte dziecko czuje się ciągle chore, wyczerpane fizycznie i brakuje mu energii życiowej. Starsza młodzież ma tylko nieznacznie lepszą kondycję fizyczną. Takie są wnioski z ogólnopolskich badań naukowych jakości życia dzieci i młodzieży. Zlecił je Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak. Eksperci podkreślają, że pilnie potrzebne są działania zachęcające dzieci i młodzież do aktywności fizycznej.
Złe samopoczucie dzieci
Aktywność fizyczna ma olbrzymie znaczenie w każdym wieku, ale szczególnie potrzebna jest w okresie rozwoju. Wtedy kształtują się wzorce zachowań, osobowość, układ odpornościowy, układ kostno-stawowy. Dzieci i młodzież, które dużo się ruszają, mają ogólnie lepsze zdrowie, są mniej podatne na choroby somatyczne i wykazują mniej zaburzeń psychicznych – czytamy w informacji prasowej.
Tymczasem 17 proc. wszystkich uczniów w Polsce wymaga natychmiastowej pomocy związanej z fatalną kondycją fizyczną. Aż 19 proc. najmłodszych uczniów szkół podstawowych czuje się chora, wyczerpana fizycznie i brakuje im energii życiowej. Z wiekiem odczucia te nieznacznie się polepszają. Źle się czuje 16 proc. uczniów 6. klas szkół podstawowych i 15 proc. uczniów 2. klas szkół ponadpodstawowych.
Promocja aktywności fizycznej priorytetem
Eksperci wskazują, że gorsze samopoczucie fizyczne i brak chęci do aktywności fizycznej wykazują dziewczęta i uczniowie liceum (w porównaniu do technikum). Słabsze oceny stanu swojego zdrowia ma również młodzież miejska i z rodzin o niższym statusie materialnym.
„Dość zaskakujące jest porównanie tych wyników do badań sprzed 20 lat. Nasze najmłodsze dzieci, choć są w bardzo złej kondycji zdrowotnej, lepiej oceniają swoje zdrowie niż ich rówieśnicy w 2003 roku. Niestety, starsi uczniowie i młodzież dzisiaj czują się gorzej niż dwie dekady temu.
W dobie pandemii i nauki zdalnej promocja aktywności fizycznej musi być naszym priorytetem
– zauważa Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.
Uczniowie w bezruchu
Z badań wynika także, że co dziesiąty uczeń 2. klas szkoły podstawowej praktycznie w ogóle nie jest aktywny fizycznie, a wśród uczniów 6. klasy 12 proc. Wśród młodzieży aktywności fizycznej nie wykazuje aż 27 proc.
Badania wskazują także na istotne różnice w odczuwaniu stanu swojego zdrowia, kondycji fizycznej czy poczucia energii w zależności od płci. Znacznie lepszą samoocenę mają chłopcy, dziewczęta częściej odczuwają problemy związane z tym obszarem.
Ogólne wyniki związane oceną relacji z rówieśnikami wskazują, że 17 proc. uczniów w Polsce wymaga interwencji w obszarze związanym ze zdrowiem fizycznym. W badaniu niski wynik osiągnęło 19 proc. uczniów klasy 2. szkoły podstawowej (SP), 16 proc. uczniów klasy 6. SP oraz 15 proc. uczniów klasy 2. szkoły ponadpodstawowej.
Dzieci mieszkające na wsi bardziej wyczerpane fizycznie
Na wyczerpanie fizyczne i brak energii życiowej wskazało:
- 20 proc. dzieci mieszkających na wsi,
- 14 proc. nastolatków mieszkających na wsi,
- 15 proc. młodzieży mieszkającej na wsi,
- 17 proc. dzieci mieszkających w dużych miastach,
- 18 proc. nastolatków mieszkających w dużych miastach,
- 18 proc. młodzieży mieszkającej w dużych miastach.
W podziale na województwa najwyższy odsetek dzieci z problemami fizycznymi ma woj. świętokrzyskie (31 proc.), woj. podlaskie (30 proc.) i woj. lubelskie (29 proc.). Najmniej woj. łódzkie (10 proc.).
Wśród nastolatków łódzkie (30 proc.), zachodniopomorskie (21 proc.) i pomorskie (19 proc.). Wśród młodzieży największe problemy z kondycją fizyczną są w woj. pomorskim (29 proc.) oraz kujawsko-pomorskim o lubelskim (po 21 proc.).
W związku z wynikami badań Rada Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka podkreśla duże znaczenie w procesie wychowawczym nawyków aktywności fizycznej, tak aby stały się one czynnościami rutynowymi. To zadanie dla rodziców i nauczycieli. Rada rekomenduje m.in. rozszerzenie oferty klubów sportowych o zajęcia dla amatorów i zwiększenie dostępności szkolnej infrastruktury sportowej poza godzinami nauki.
Aktywność fizyczna zmienia się wraz z wiekiem
Istotnym jest podjęcie działań, które pozwolą na utrzymanie poziomu aktywności fizycznej w starszym wieku dzieci i młodzieży. Promowane formy aktywności fizycznej powinny być dostosowane do zainteresowań dzieci i młodzieży i zmieniać się wraz z wiekiem dzieci.
Zadaniem rodziców i szkoły jest wytworzenie u dzieci nawyków aktywności fizycznej tak, aby stały się one czynnościami rutynowymi.
Kluby sportowe powinny stać się miejscami nie tylko uprawiania sportu wyczynowego, lecz także amatorskiego pozwalającego zachować tężyznę fizyczną dzieci i młodzieży.
Ważna jest promocja zastępowania, kiedy jest to możliwe, korzystania ze środków komunikacji miejskiej czy samochodów poruszaniem się rowerami i pieszo.
Szkoła jest szczególnym miejscem rozwijania sprawności fizycznej uczniów, także poprzez ciekawe zajęcia wychowania fizycznego. Szkoły posiadające dobrą infrastrukturę sportową powinny zapewnić możliwość jej wykorzystania także poza zajęciami lekcyjnymi.
O badaniu
Badaniem objęto łącznie ponad 5800 uczniów z całej Polski, na trzech poziomach edukacyjnych: edukacji wczesnoszkolnej (klasy 2. szkoła podstawowa), szkoły podstawowej (klasy 6.) i szkoły ponadpodstawowej (klasy 2. technika i licea ogólnokształcące). Pomiar przeprowadzono przy użyciu kwestionariusza The KIDSCREEN. Realizacja badania w szkołach miała miejsce w czerwcu 2021 r., pod koniec roku szkolnego, podczas pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Badanie wykonała firma Danae sp. z o.o.
Źródło: Serwis Zdrowie/PAP
Fot. Ben Wicks/Unsplash
Przeczytaj też Polskie dzieci z problemami
