Jak informowaliśmy w sierpniu 2020 roku, od stycznia umowa o dzieło pod większą kontrolą ZUS-u. To istotna kwestia z punktu widzenia m.in. branży fitness. Przy okazji wdrażania tarcz antykryzysowych uchwalono przepisy, które nakładają na przedsiębiorców obowiązek rejestrowania w ZUS umowy o dzieło od stycznia 2021 roku. Rejestr pozwoli dokładniej oszacować liczbę takich umów na rynku pracy.
Co może ZUS od stycznia?
W razie stwierdzenia nieprawidłowości ZUS może dokonać reklasyfikacji umowy i naliczyć zaległe składki. Jak szacuje GUS, w 2019 roku na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło pracowało ok. 1,2 mln osób. W porównaniu z 2018 rokiem ich liczba zmniejszyła się o ok. 8 proc.
– Obowiązek rejestracji umów o dzieło dotyczy tylko umów zawartych od 1 stycznia 2021 roku. Oznacza to, że płatnicy składek powinni zgłaszać tylko nowo zawarte umowy. Zgłoszenia należy dokonać w terminie siedmiu dni od dnia zawarcia umowy – mówi Bartosz Tomanek, adwokat SSW Pragmatic Solutions. – Wyjątek stanowią umowy zawierane z własnymi pracownikami. Albo z osobami, które wykonują dzieło na rzecz własnego pracodawcy, ale umowa została zawarta z innym podmiotem, np. podwykonawcą pracodawcy. Choć nie wynika to wprost z ustawy, zwolnionym z obowiązku rejestracji ZUS są także umowy zawarte z osobami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą, jeżeli wykonują te umowy w ramach świadczenia usług.
Jak wygląda rejestracja umowy?
Umowy o dzieło należy wykazać w specjalnym formularzu ZUS RUD. Trzeba przekazać formularz w ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy. Pod karą grzywny (do 5 tys. zł), osobiście w urzędzie lub elektronicznie przez PUE ZUS. W formularzu trzeba wskazać dane zamawiającego dzieło i osoby, która je wykona.
– Do formularza nie trzeba dołączać kopii umowy o dzieło. Nie trzeba też wskazywać wysokości wynagrodzenia wypłacanej z tego tytułu – zaznacza Bartosz Tomanek.
Po co rejestracja umów?
Jak wskazuje ZUS, rejestr pozwoli dokładniej oszacować liczbę zawieranych w Polsce umów o dzieło. Informacje będą wykorzystywane do celów statystyczno-analitycznych. GUS szacuje liczbę osób, z którymi zawarto umowa zlecenia lub umowa o dzieło, a które nie były nigdzie zatrudnione na podstawie stosunku pracy w 2019 roku, na ok. 1,2 mln.
Nowe przepisy dają jednak przede wszystkim ZUS-owi większe możliwości kontroli, czy dana umowa faktycznie spełnia warunki umowy o dzieło. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości urząd może zaklasyfikować ją jako zlecenie.
– Zakład uzna wówczas, że na potrzeby ubezpieczeń społecznych przychód z tej umowy powinno się traktować jako przychód z umowy zlecenia albo umowy o pracę. To spowoduje, że trzeba będzie zapłacić zaległe składki do ZUS. Trzeba pamiętać, że okres przedawnienia wynosi pięć lat. A zatem ZUS będzie mógł także kwestionować umowy zawarte w przeszłości – ocenia adwokat.
Co istotne, kontrole ZUS nie będą dotyczyć tylko umów o dzieło zawartych po 1 stycznia 2021 roku, pod lupę mogą trafić także umowy zawierane wcześniej. Kontroli mogą spodziewać się zwłaszcza ci płatnicy, którzy w ostatnim czasie rezygnowali z umów o dzieło i przechodzili na umowę zlecenie.
Kontrola wcześniejszych umów
– Jeżeli ZUS skontroluje wcześniejsze umowy o dzieło, porówna zakres obowiązków i sposób wykonywania tych umów i dostrzeże, że teraz nic się nie zmieniło, ale jest inny rodzaj umowy, to wysoce prawdopodobne, że zdecyduje się oskładkować poprzednie umowy o dzieło. Dlatego zalecam dużą ostrożność w zakresie przechodzenia drastycznie na umowy zlecenia. Zalecam też przeprowadzenie wewnętrznych postępowań, aby wyjaśnić, czy do tej pory umowy o dzieło były stosowane właściwie, i zastanowić się, co zrobić dalej – radzi Bartosz Tomanek.
Obecnie składki płaci się z każdej umowy o pracę oraz z części umów zleceń. Pojawiały się już pomysły, by także z umów o dzieło były odprowadzane składki. Na razie jednak żadnych regulacji w tym zakresie jeszcze nie ma.
Zdaniem prawnika
– W mojej ocenie warto byłoby jednak, aby rząd jednoznacznie określił się w tym zakresie. Z jednej strony umożliwia korzystanie z nieoskładkowanej umowy o dzieło. Z drugiej strony wyposaża ZUS w kolejny argument, aby te umowy kontrolować na większą skalę, kwestionować i naliczać zaległe składki w przypadku reklasyfikacji – podkreśla adwokat SSW Pragmatic Solutions.
Jego zdaniem trudno o jednoznaczną ocenę nowego obowiązku pracodawców.
– Z jednej strony mamy do czynienia z walką z nadużywaniem umów o dzieło tam, gdzie nie powinny być zawierane i gdzie wykorzystywana jest słabsza pozycja osób wykonujących dzieło. Ale z drugiej strony jest to dodatkowy obowiązek administracyjny, ciążący na pracodawcach. Szczególnie w tym trudnym COVID-owym czasie – mówi Bartosz Tomanek.
Źródło: opracowano na podstawie materiałów agencji Newseria
