Oddech jest pierwszym wzorcem ruchowym, którego się uczymy. Nieoptymalny jest coraz częściej łączony z zaburzeniami w postawie oraz prawidłowej stabilności kompleksu biodrowo-miedniczo-lędźwiowego.
Wiele mięśni odpowiedzialnych za stabilność należy również do grupy mięśni odpowiedzialnych za respirację (dno miednicy, przepona, m. poprzeczny brzucha).
Stąd też bardzo istotna jest ich prawidłowa funkcja związana z kontrolą posturalną i jednoczasową kontrolą respiracji.
Rola przepony
Trening „core stability” w ostatnich latach stał się bardzo popularną metodą w rehabilitacji i treningu. Jednak nie ma konsensusu dotyczącego tego, jakich dokładnie ćwiczeń i jakich partii mięśniowych dane pojęcie dotyczy. Standardowo przyjęło się traktować go jako
trening bazujący na świadomym, kontrolowanym i izolowanym napięciu mięśnia poprzecznego brzucha.
O ile rola m. poprzecznego brzucha w stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego jest dosyć dobrze udokumentowana, o tyle rola przepony już nie. Mimo że zasadniczą jej funkcją jest respiracja, pełni również istotną rolę w stabilności kręgosłupa. Grupa naukowców z Australii, ta sama, która po raz pierwszy pokazała rolę m. poprzecznego i wypromowała tzw. core stability, w kolejnych badaniach naukowych udowodniła, iż przepona reaguje w taki sam sposób, jak głębokie mięśnie tułowia (np. wspominany m. poprzeczny brzucha). Sporo literatury sugeruje rolę przepony w stabilizacji tułowia oraz to, iż wzorzec
oddychania optymalizujący sposób pracy oraz kontrolę nerwowo–mięśniową przepony jest integralną częścią kontroli stabilności tułowia.
Zaburzony wzorzec oddychania (pracy przepony) może więc doprowadzić do bólu kręgosłupa, zaburzeń w obrębie miednicy (w tym dna) oraz nawet do problemów z odcinkiem szyjnym.
Zasadnicza funkcja przepony to w trakcie fazy wdechu wytworzenie tzw. negatywnego ciśnienia, które wciąga powietrze do płuc. Zazwyczaj powinna towarzyszyć temu zewnętrzna rotacja żeber, ale tylko w momencie, gdy przed rozpoczęciem fazy wdechu osiągnęliśmy prawidłową pozycję związaną z wydechem (która wiąże się z napięciem mięśni brzucha oraz rotacją wewnętrzną żeber, tworząc biomechanicznie optymalną pozycję dla pracy przepony).
Rotacja żeber towarzyszy również ruchom kręgosłupa piersiowego we wszystkich trzech płaszczyznach. Rotują do wewnątrz w czasie zginania, na zewnątrz w trakcie prostowania. W trakcie rotacji tułowia w lewo żebra z lewej strony rotują na zewnątrz, a z prawej do wewnątrz. Podczas rotacji w prawo – na odwrót. W trakcie wydechu mięśnie brzucha
wytwarzają kompresję, ułatwiając wydech oraz pozycjonując żebra w optymalnej pozycji do następnego wdechu (ściągnięcie w dół oraz rotacja wewnętrzna).
Biomechanika odgrywa tutaj istotną rolę, bowiem gdy optymalna pozycja jest osiągana, przepona posiada pełną sprawność działania. W momencie, gdy pozycja nie jest optymalna, zmniejsza się możliwość wciągnięcia powietrza poprzez przeponę, co powoduje zmiany adaptacyjne wzorca oddechowego, wynikiem czego mogą być zaburzenia, takie jak zmniejszona stabilność posturalna i np. odstające dolne żebra, zmniejszenie udziału mięśni brzucha w fazie wydechu lub adaptacja mięśni pomocniczych oddechowych, mogąca doprowadzić do ich nadużywania.
Pierwszą oznaką zmienionego wzorca oddechowego jest zwiększone oddychanie klatką piersiową z jednoczesnym zmniejszeniem zaangażowania brzucha.
Jeśli chcesz przeczytać cały artykuł autorstwa dr. Łukasza Oleksego, zapraszamy do czytelni online – LINK
Możesz też otrzymać wersję drukowaną magazynu w bezpłatnej prenumeracie – LINK
Fot. Nathan McBride/Unsplash
